نهج البلاغه از منظر انديشمندان

سيد حميد مطهرى

دانشمندمسيحى استاد امين نخله,درجواب كسى كه ازاو درخواست كرده بودكه صدكلمه از نهج البلاغه رابراى او انتخاب كند,مى گويد: به خداقسم ,نمى دانم چگونه ازميان صدهاكلمه گهربار,تعداد صدكلمه انتخاب كنم كه من از انتخاب يك كلمه آن هم عاجزم ,زيرا اين كار درست به اين مى ماندكه دانه ياقوتى را ازكنار دانه هاي ديگربردارم ،به هرحال اين كار را كردم در حالى كه دستم ياقوت هاى درخشنده را زيرو رو مى كرد و چشمانم از پرتو نور آنها خيره مى شد، نمى توانى باور  كنى كه به علت تحير و سرگردانى كه درانتخاب هريك ازاين كلمه هاداشتم ,باچه مشكلى ,كلمه اى را ازاين معدن بلاغت بيرون آوردم ،اين صد كلمه را بگير و متوجه باش كه آنها پرتوهايى از نور بلاغت و جلوه هايى از انوار فصاحت است.
(محمدعبده ) مفتى اعظم مصر مى گويد: هنگام مطالعه نهج البلاغه ,درعالم خيال تصور مى كردم كه گويا نبردهاي سختى درگرفته و حملات فراوانى شروع شده است ،بلاغت با نيروى مافوق تصور فرمانروايي دارد و فصاحت حمله كوبنده آغاز مى كندو در مقابل شك و اوهام به سركشى برخاسته و سرسختى و چموشى مى كنند، دريك طرف سپاه انبوه خطابه وسربازان بيان در صفوف منظم و تشكيلات ,مرتب به شك وشبهه هجوم مى آورندوباشمشيرهاى منطق ونيزه هاى برنده استدلال صفوف دشمن رادرهم ريخته و خون دلشان رامى ريزندووسوسه هاى باطلان را شكست مى دهند و طولى نكشيدكه حق را پيروز و باطل را شكست خورده ديدم و روشن است كه زمامدار و رهبر اين دولت منطق و بلاغت و قهرمان فصاحت وبيان ,اميرالمؤمنين على بن ابيطالب مي باشد.
بامطالعه نهج البلاغه درموارد زيادى تصور مى كردم كه گويا صداى خطيب بزرگى رامى شنوم كه باعالى ترين سخنان حكيمانه ,زمامداران كشورهاى جهان و رهبران ملت هارامخاطب ساخته و راه هاى صحيح كشوردارى رابه آنهانشان مى دهد،آنان رابه نكته هاى دقيق و مهم سياست و روش كياست ارشادمى كند و به راه هاى صحيح آگاهى هدايت مي نمايد،نهج البلاغه كه درآن همه فنون بلاغت گردآمده است.
هيچ موضوعى از مقاصدسخن را فرو گذارنكرده جزاين كه همه را آورده است و هيچ گذرگاه فكر و انديشه راباقى نگذاشته بلكه همه آنها را مطرح كرده است .