جنگ به سود سپاه امام على(ع)

امام -عليه السلام در روز سه شنبه دهم ماه ربيع الاول سال 38 هجرى در ابتداى فجر، كه هنوز هوا تاريك بود، نماز صبح را با ياران خود بجا آورد. آن حضرت از ناتوانى وخستگى سپاه شام كاملا آگاه بود ومى‏دانست كه دشمن به آخرين سنگر عقب نشينى كرده وبا يك حمله جانانه مى‏توان به خرگاه آتش افروز جنگ معاويه دست‏يافت.از اين رو، به اشتر دستور داد كه به تنظيم سپاه بپردازد.مالك، در حالى كه در پوششى از آهن فرو رفته بود به ميان سپاه آمد ودر حالى كه بر نيزه خود تكيه كرده بود فرياد كشيد:«سووا صفوفكم رحمكم الله‏»:صفهاى خود را مرتب كنيد. چيزى نگذشت كه حمله آغاز شد واز همان ابتدا نشانه‏هاى شكست دشمن با فرار آنان از ميدان نبرد آشكار گرديد.

در اين موقع، مردى از سپاه شام بيرون آمد وخواستار مذاكره حضورى با امام -عليه السلام شد. امام در ميان دو صف با او به مذاكره پرداخت. او پيشنهاد كرد كه هر دو طرف به جايگاه نخستين خود عقب نشينى كند وامام شام را به معاويه واگذار نمايد.امام -عليه السلام باتشكر از پيشنهاد او ياد آور شد كه من در اين موضوع مدتها انديشيده ام ودر آن جز دو راه براى خود نديده ام، يا نبرد با ياغيگران يا كفر بر خدا وآنچه كه بر پيامبر او نازل شده است. وخدا هرگز راضى نيست كه در ملك او عصيان وگناه شود وديگران در برابر آن سكوت كنند واز امر به معروف ونهى از منكر سرباز زنند. از اين رو جنگ با متمردان را بهتر از هم‏آغوشى با غل وزنجير يافته ام.

آن مرد از جلب موافقت امام -عليه السلام مايوس شد ودر حالى كه آيه انا لله و انا اليه راجعون را بر زبان جارى مى‏كرد به سوى سپاه شام بازگشت. ⁽¹⁾

نبرد بى امان ميان طرفين بار ديگر آغاز گرديد. در اين نبرد از هر وسيله ممكن استفاده مى‏شد، از تير وسنگ واز شمشير ونيزه وعمودهاى آهنين كه كوه آسا بر سر طرفين فرو مى‏آمد. نبرد تا صبح روز چهارشنبه ادامه داشت.سپاه معاويه در شب آن روز از فزونى كشته‏ها وزخميها مانند سگ زوزه مى‏كشيد واز اين جهت در تاريخ آن شب چهارشنبه را «ليلة الهرير» خوانده‏اند.

اشتر در ميان سربازان حركت مى‏كرد ومى‏گفت:مردم تا پيروزى به اندازه يك كمان بيش باقى نمانده است وفرياد مى‏زد:«الا من يشري نفسه لله ويقاتل مع الاشتر حتى يظهر او يلحق بالله؟» يعنى:آيا كسى هست كه جان خود را به خدا بفروشد ودر اين راه به همراه اشتر نبرد كند، تا پيروز گردد يابه خدا بپيوندد؟ ⁽²⁾

امام -عليه السلام در اين لحظات حساس در مقابل فرماندهان وافراد مؤثر سپاه خود سخنرانى كرد وفرمود:

اى مردم، مى‏بينيد كه كار شما ودشمن به كجا انجاميده و از دشمن جز آخرين نفس چيزى باقى نمانده است. آغاز كارها با پايان آن سنجيده مى‏شود.من صبحگاهان آنان را به محكمه الهى خواهم كشيد وبه زندگى ننگينشان پايان خواهم داد. ⁽³⁾

پى‏نوشتها:

1- الاخبار الطوال، ص‏187; وقعه صفين ص‏474; اعيان الشيعه، ج‏1، ص‏510.

2- تاريخ طبرى، ج‏3، جزء6، ص‏26; وقعه صفين، 475; كامل ابن اثير، ج‏3، ص 160.

3- وقعه صفين، ص‏476; الاخبار الطوال، ص 188; الامامة والسياسة، ج‏1، ص 108.

فروغ ولايت ص‏639

آيت الله شيخ جعفر سبحانى

ارسال شده در : 1389/9/2 - 05:38:45

جنگ به سود سپاه على (عليه السلام)

بهر حال چنانكه در سندهاى دست اول مى‏بينيم در آغاز درگيرى بزرگ،جنگ به سود سپاهيان على پيش مى‏رفت.در آخرين حمله‏اى كه اگر ادامه مى‏يافت پيروزى سپاه على مسلم مى‏شد، معاويه با رايزنى عمرو پسر عاص حيله‏اى بكار برد و دستور داد چندان قرآن كه در اردوگاه دارند بر سر نيزه كنند و پيشاپيش سپاه على روند و آنان را به حكم قرآن بخوانند.اين حيله كارگر شد و گروهى از سپاه على كه از قاريان قرآن بودند نزد او رفتند و گفتند ما را نمى‏رسد با اين مردم بجنگيم بايد آنچه را مى‏گويند بپذيريم.هر چند على گفت اين مكرى است كه مى‏خواهند با بكار بردن آن از جنگ برهند سود نداد. ⁽¹⁾

طبرى نوشته است هنگامى كه مالك اشتر سرگرم جنگ بود و نشانه‏هاى پيروزى را پيش چشم مى‏ديد،گروهى از آنان كه چندى بعد بر على شوريدند،گرد او را گرفته بودند و مى‏گفتند:«مالك را باز گردان!و گرنه چنانكه عثمان را كشتيم تو را مى‏كشيم.»و چندان اصرار كردند كه على كسى را نزد او فرستاد تا بازگردد.مالك به پيام آورنده گفت:

-«مى‏بينى در آستانه پيروزى هستيم.»و او پاسخ داد:

-«دوست دارى پيروز شوى و بازگردى و امير المؤمنين را كشته يا اسير ببينى؟»

-«به خدا نه!»و بازگشت.چون نزد آنان رسيد گفت:

-«اى مردم عراق اى مردمى كه تن به خوارى داده‏ايد،آنان هنگامى قرآنها را برداشتند كه دانستند شما پيروزيد.لختى مرا مهلت دهيد آنگاه پيروزى را ببينيد.اى پيشانى پينه‏بسته‏ها مى‏پنداشتم اين پينه‏ها براى خداست اكنون مى‏بينم براى دنياست.»

آنان بر او بانگ برداشتند و تازيانه‏ها برافراشتند و بر چهره مركب او زدند.على آوازداد بس كنيد. ⁽²⁾ جنگ متوقف شد.حالى كه گروهى بسيار از صحابه و تابعان در آن نبرد شهيد شده بودند.

صحابيانى چون ابو الهيثم تيهان،خزيمة بن ثابت ذو الشهادتين و عمار ياسر كه رسول خدا درباره او فرموده بود:

«تو را فرقه تبهكار خواهد كشت.»

پى‏نوشتها:

1.المعيار و الموازنه،ص 162.

2.طبرى،ج 6،ص 3332-3330،المعيار الموازنه،ص 165-164.

على از زبان على يا زندگانى اميرالمومنين(ع) صفحه 122

دكتر سيد جعفر شهيدى

ارسال شده در : 1389/9/2 - 05:40:03